افزایش کاربرد و زیباسازی فضاها بر اساس اصول طراحی داخلی
طراحی داخلی بر دو موضوع تمرکز دارد. یکی افزایش کاربرد فضاهای داخلی با ایجاد تغییرات در دکوراسیون و چیدمان و در صورت لزوم، ایجاد تغییرات ساختاری مانند جابجایی یک دیوار یا افزودن یک پنجره. مورد دوم، زیباسازی فضاها با استفاده از عناصر دیزاین داخلی و نیز آیتم‌ها و اکسسوری‌های دکوراسیون است. اما مساله این است که برای تمامی این اقدامات، طراحان باید با مبانی و اصول طراحی داخلی آشنا باشند و اقدامات خود را با این اصول و برخی معیارهای دیگر مورد ارزیابی قرار دهند. در این مطلب در سایت گروه معماری رینو با این اصول و برخی نکات مهم دیگر در این زمینه آشنا می‌شویم.
آیا اصول طراحی داخلی با اصول دکوراسیون تفاوت دارند؟
وجه مشترک هر دو رشته طراحی و دکوراسیون داخلی، زیباسازی فضاها بر اساس درخواست‌های کارفرما، ایده‌های خلاقانه خود دکوراتورها و طراحان و نیز ایده گرفتن از سبک‌ها و ترندهای طراحی داخلی مختلف است. تفاوت اصلی این دو رشته هم در این است که دکوراتورها بر جلوه بصری تمرکز دارند اما طراحان داخلی علاوه بر این موضوع به ویژگی‌های متریال‌های به‌کار رفته در آیتم‌های دکوراسیون مانند: میزان عایق بودن کفپوش نسبت به صدا و حرارت، میزان تبادل حرارتی پوسته بیرونی یک وان و ... توجه دارند و از توانایی و دانش فنی برای برخی تغییرات ساختاری محدود نیز برخوردار هستند. اما نکته مهم این است که سر فصل‌ها و مبانی در هر دو رشته یکسان است و تفاوت‌ها در نوع نگاه و معیارهای انتخاب و کاربرد این اصول است.
اصول طراحی داخلی را بشناسید
اصول طراحی داخلی شامل معیارها و روش‌هایی برای استفاده از ایده‌های طراحی و نیز انتخاب ویژگی‌های آیتم‌ها در کنار هم هستند. طراحان با به‌کاربردن این اصول می‌توانند فضاهایی زیبا ایجاد کنند که ارزش ملک شما را نیز افزایش می‌دهد و راحتی ساکنان را تضمین می‌کند.
تعادل؛ نخستین اصل از اصول طراحی داخلی
تعادل (Balance) در طراحی داخلی به‌معنای توزیع یکنواخت عناصر در محیط است. تعادل همچنین یکی از راهکارهای دستیابی به اصل وحدت در دکوراسیون است. تعادل از طریق عناصری مانند: رنگ، ابعاد، الگوها و نور می‌تواند نظمی زیباشناسانه را ایجاد کند. انواع تعادل عبارتند از: تعادل متقارن، نامتقارن و شعاعی.
وحدت؛ اصلی که باید در تمام مراحل مورد توجه قرار گیرد
اصل وحدت (Unity) بر ایجاد نوعی هماهنگی بصری در کلیت یک پروژه طراحی داخلی تاکید دارد. وحدت همچنین باید در هر یک از فضاهای داخلی به‌طور مجزا ایجاد شود. وحدت به‌معنای استفاده از المان‌ها در یک نظم منطقی و متناسب با سبک طراحی داخلی است.
ریتم؛ ایجاد حرکت بصری در طراحی داخلی با این اصل
ریتم (Rhythm) یکی از اصول برجسته طراحی داخلی است و معمولا با ایجاد فواصل مشخص (یک‌اندازه یا در حال تغییر) بین آیتم‌ها یا بخش‌هایی از یک پروژه ایجاد می‌شود. ریتم می‌تواند با استفاده از رنگ‌ها، نورپردازی، بافت، ابعاد و اشکال و ... ایجاد شود.
ایجاد بخش‌های محوری در پروژه با استفاده از اصل تاکید
تاکید (Emphasis) همان اصلی است که بر مبنای آن، طراحان، بخشی از یک فضا را بیشتر از بخش‌های دیگر برجسته می‌کنند. بخشی که مانند محور یا مرکز عمل می‌کند و معمولا آیتم‌ها در اطراف آن با نظمی ویژه چیده می‌شوند. برای مثال یک شومینه، یک تابلوی بزرگ، یک تخت، یک دیوار شاخص و ... می‌توانند با ویژگی‌های مختلف، مورد تاکید قرار گیرند.
اصل کنتراست؛ راهکار پیشگیری از یکنواختی
کنتراست (Contrast) اصلی مهم در طراحی داخلی و سرچشمه تفاوت‌ها و راهکاری برای پیشگیری از یکنواختی در جلوه بصری پروژه‌های طراحی داخلی است. کنتراست می‌تواند شامل ایجاد کوتاهی و بلندی در آیتم‌های دکوراسیون، کوچکی و بزرگی تابلوهای روی یک دیوار، تفاوت رنگ در آیتم‌ها و مواردی از این دست باشد.
اصل مقیاس و تناسب
مقیاس و تناسب (Scale and Proportion) دو مفهوم هستند که یک اصل از اصول طراحی داخلی را تشکیل می‌دهند. مقیاس به ایجاد روابط عددی و معیارهای اندازه‌گیری اشاره دارد و تناسب به ایجاد نسبت‌ها بین بخش‌های مختلف یک پروژه و فضاهای مختلف داخلی. بر اساس همین اصل است که می‌توانیم تصمیم بگیریم آیا اندازه این گلدان برای روی این میز مناسب است یا زیادی بزرگ یا زیادی کوچک است.
با اصل جزئیات همه‌چیز به کمال می‌رسد
جزئیات (Details) آخرین اصل از اصول طراحی داخلی است و معمولا در مراحل پایانی پروژه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. جزئیات امضای پایانی طراحان است که همه اصول دیگر مانند وحدت و تعادل را به کمال می‌رساند. طراحان با استفاده از این اصل به ریزترین جزئیات باقی‌مانده در فضاهای داخلی دقت می‌کنند و آن‌ها را در هماهنگی کامل با کلیت پروژه تغییر می‌دهند و یا آیتم‌هایی را (هرچند جزئی و کوچک) با توجه به نیازهای ساکنان و زیبایی بیشتر فضا به محیط اضافه می‌کنند.
اصول طراحی داخلی با استفاده از این عناصر اجرا می‌شوند
اصول طراحی داخلی بدون استفاده از عناصر طراحی داخلی کاربردی ندارند و قابل اجرا نیستند. این عناصر یا المان‌ها به طراحان کمک می‌کنند تا یک طرح داخلی زیبا ایجاد کنند که در عین حال کاربردی باشد. این المان‌ها همچنین ابزارهایی هستند که طراحان با استفاده از آن‌ها می‌توانند طرح‌هایی مبتنی‌بر انواع سبک‌های دکوراسیون و حتی طرح‌های سفارشی، جدید و شخصی‌سازی‌شده ایجاد کنند. با هفت عنصر حیاتی طراحی داخلی آشنا می‌شویم.
عنصر فضا و ارتباط آن با دیگر اصول طراحی داخلی
عنصر فضا (Space) ارتباط نزدیکی با اصل مقیاس و تناسب در طراحی داخلی دارد. این عنصر به استفاده صحیح از محیط در چیدمان، مکان قرارگیری آیتم‌ها، فاصله بین آیتم و نیز فاصله آن‌ها با دیوارها و ورودی‌ها اشاره دارد. فضا در طراحی داخلی همچنین به دو نوع فضای مثبت و منفی تقسیم می‌شود که به این شکل تعریف می‌شوند:
- فضای مثبت (Positive space): این فضا همان مکانی است اشیا و آیتم‌ها آن را اشغال کرده‌اند
- فضای منفی (Negative space): این فضا همان فضاهای خالی بین آیتم‌ها است
ایجاد تعادل بین فضاهای مثبت و منفی راهکاری برای پیاده‌سازی اصول مختلفی از دکوراسیون مانند: ریتم، تعادل و وحدت است. با استفاده از یک برنامه‌ریزی مناسب و تعادل بین این فضاها می‌توانید از شلوغی بیش از حد اتاق‌ها و نیز خالی ماندن بخش‌های زیاد پیشگیری کنید.
خط؛ یک عنصر پرکاربرد در ایجاد ریتم و کنتراست
خطوط یکی از مهم‌ترین ابزارها برای اجرای اصول طراحی داخلی هستند. برای مثال شما با استفاده از خطوط می‌توانید تعادل متقارن را نسبت به یک خط مرکزی ایجاد کنید. همچنین می‌توانید با استفاده از ایجاد فواصل بین خطوط، ریتم ایجاد کنید و یا با ایجاد تنش در میان نظم خطوط، اصول کنتراست و تاکید را برای جلب توجه اجرا کنید.
برخی از نکات استفاده از عنصر خط را با هم مرور می‌کنیم:
- خطوط افقی، مانند خط صفحه میز، به فضای داخلی، حس ثبات می‌بخشند.
- خطوط افقی، فضای اتاق را وسیع‌تر نشان می‌دهند.
- خطوط عمودی بلند، مانند آینه‌های بلند با قاب طلایی و ساعت‌های ایستاده بلند نشانه‌هایی از تجمل هستند.
- خطوط پویا مانند خطوط مایل، زیگزاگ و منحنی‌ها چشم‌نواز هستند و حس حرکت و نشاط را به بازدید کننده القا می‌کنند
افزایش حس حضور در فضای داخلی با عنصر فرم
فرم به اشکال هندسی و همچنین شاکله آیتم‌ها در دکوراسیون اشاره دارد. در واقع تمامی آیتم‌های دکوراسیون مانند: مبلمان، آثار هنری و لوازم تزئینی دارای فرم هستند. فرم‌ها همچنین جرم و وزن را القا می‌کنند و احساس حضور و خالی نبودن را در اتاق ایجاد می‌کنند. فرم‌ها ممکن است دارای اشکال هندسی، اشکال نامنظم یا اشکال پیچیده برگرفته از طبیعت یا طرح‌های ذهنی باشند.
نور؛ عنصری مکمل و مرتبط با بیشتر اصول طراحی داخلی
نور عنصری کاربردی در تمامی اصول طراحی داخلی است و می‌تواند از انواع تاکیدی، جانبی و پس‌زمینه یا گسترده باشد. با استفاده از نورها یا فیلترهای رنگی همچنین می‌توانید عنصر رنگ را به فضاهای داخلی اضافه کنید.
استفاده از نور برای تاکید بر برخی از آیتم‌های دکوراسیون مانند یک مجسمه زیبا یا تابلو در اصل تاکید، کاربرد بالایی دارد. نورها همچنین می‌توانند از انواع طبیعی و مصنوعی باشند. برای مثال شما با استفاده از انواع پرده‌ها می‌توانید نور طبیعی محیط را مدیریت کنید.
با عنصر رنگ، احساسات و مفاهیم القا می‌شوند
رنگ‌ها کاربرد بسیار بالایی در طراحی داخلی دارند. طراحان داخلی برای استفاده از این عنصر باید با مبانی رنگ‌ها، مبانی ترکیب رنگ‌ها، اصول طیف‌های رنگی و تونالیته و نیز با روانشناسی رنگ‌ها آشنا باشند. تنها از این طریق است که می‌توانید یک استراتژی عالی برای استفاده از رنگ‌ها در دکوراسیون داشته باشید. نکته دیگر اینکه طراحان باید با رنگ‌های رایج در سبک‌های مختلف طراحی داخلی و نیز رنگ‌های ترند و مدل هر سال نیز آشنایی داشته باشند.
بافت؛ عنصری برای ارتباط حسی از طریق نگاه کردن
بافت‌ها می‌توانند از انواع برجسته یا مسطح باشند اما در هر صورت احساسی مادی و مبتنی‌بر حس لامسه را فقط از طریق نگاه کردن در ذهن ایجاد می‌کنند. برای مثال یک بافت درشت یا خشن می‌تواند تصور زبری را ایجاد کند. همچنین یک بافت یکدست و ریز می‌تواند تصور صاف بودن و نرمی ایجاد کند. از سوی دیگر بافت می‌تواند احساساتی مانند گرما و سرما را نیز القا کند. بافت را می‌توانید در آیتم‌های مختلفی مانند: کفپوش، پارچه‌های مبلمان و پرده و متریال‌هایی مانند سنگ مشاهده کنید.
عنصر طرح یا الگو
الگو یکی دیگر از عناصری است که مانند بافت به فضای داخلی جذابیت و حس زندگی می‌بخشد. بسیاری از آیتم‌های دکوراسیون مانند: فرش، پرده، پاراوان، کاغذ دیواری، پایه مبلمان، گلدان‌ها و ظروف دارای طرح‌های گوناگون هستند. این طرح‌ها ممکن است از انواع منظم یا نامنظم، سنتی یا مدرن، هندسی یا غیر هندسی و طبیعی یا انتزاعی باشند.
دقت در انتخاب متریال؛ یکی از مبانی طراحی داخلی
شناخت جنس و مواد اولیه به‌کار رفته در ساخت آیتم‌های دکوراسیون نیز اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. طراحان داخلی هم باید با تنوع متریال‌های در دسترس برای آیتم‌های دکوراسیون آشنا باشند و هم باید بدانند استفاده از یک متریال خاص در یک آیتم باعث ایجاد چه ویژگی‌هایی در آن می‌شود.
برای مثال طراحان داخلی باید بدانند انواع کفپوش از چه متریال‌هایی ساخته می‌شوند و برای مثال کفپوش ترموود با کفپوش سرامیکی یا کفپوش پی‌وی‌سی چه تفاوتی دارد و هر کدام چه ویژگی‌هایی از نظر دوام، انعطاف‌پذیری، ایجاد خراش، نفوذ آب و معیارهای دیگر دارند.
زیبایی‌شناسی متریال‌های طراحی داخلی
نکته مهم دیگر در ارتباط با انتخاب متریال در طراحی داخلی، جلوه بصری آن‌ها است. برای مثال استفاده از متریال چوب می‌تواند زیبایی، گرما و احساس زندگی در طبیعت را به فضاهای داخلی حتی در محیط‌های شهری اضافه کند. متریال‌ها همچنین دارای نقوش طبیعی زیادی هستند که دو متریال چوب و سنگ نسبت به متریال‌های دیگر، بیشتر از این ویژگی برخوردار هستند. برای مثال نقش زیبای برخی از انواع سنگ‌ها باعث شده است از آن‌ها به‌عنوان سنگ اسلب (دارای ابعاد بزرگ و نقوش خیره‌کننده) برای تزئین برخی از دیوارها مانند دیوار پشت تلویزیون استفاده شود.
جنبه دیگر در انتخاب متریال، عنصر رنگ است. متریال‌ها گاهی به‌طور طبیعی دارای رنگ‌های متنوع هستند و گاهی نیز طی برخی فرآیندها عنصر رنگ به‌آن‌ها افزوده می‌شود. بنابراین طراحان می‌توانند متریال‌ها و آیتم‌ها را بر این اساس و با توجه به ترکیب رنگ‌ها انتخاب و خریداری کنند.
کاربرد مصالح در پروژه‌های بازسازی طراحی داخلی
بر خلاف طراحان دکوراسیون که سروکار چندانی با مصالح ساختمانی ندارند، طراحان داخلی برای ایجاد برخی از تغییرات ساختاری محدود باید با این متریال‌ها و ویژگی‌های آن‌ها نیز آشنایی داشته باشند تا بتوانند بهترین مصالح را انتخاب و تامین کنند.
برخی از انواع مصالح ساختمانی مورد نیاز در این پروژه‌ها عبارتند از:
- مصالح طبیعی یا مصنوعی ساده شامل شن، گچ، خاک رس، آجر غیر تزئینی، سیمان و بلوک
- مصالح مرکب مانند ملات‌ها و بتن
- انواع سنگ ساختمانی
- انواع چوب طبیعی و مصنوعی
- انواع آجر نما و شومینه
- انواع آهن‌آلات
- انواع شیشه و آینه
- انواع مصالح جدید مانند: ورق پلی کربنات، پانل‌های کامپوزیت آلومینیومی و ...
احساس راحتی، ایمنی و افزایش زیبایی بر اساس اصول طراحی داخلی
در سطوح ابتدایی، یک طراحی داخلی خوب، فضای داخلی را مطابق با اهداف آن بهبود می‌بخشد. در سطوح بالاتر علاوه‌بر کاربرد، حس آرامش و راحتی افزایش می‌یابد و این فضاها همچنین بسیار زیباتر می‌شوند. طراحان داخلی برای دستیابی به این اهداف از اصولی استفاده می‌کنند که با عنوان اصول طراحی داخلی می‌شناسیم. همچنین باید توجه داشته باشید که شیوه استفاده طراحان مختلف از این اصول، متفاوت و بر اساس انتخاب سبک‌های رایج طراحی و یا مطابق با سبک شخصی طراح است.
